HOE GOD, NEDERLAND EN ORANJE MET ELKAAR VERBONDEN ZIJN

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

God,

Nederland en Oranje is een uitdrukking die de nauwe band tussen het Neerlands jodendom, de Nederlandse identiteit en de monarchie symboliseert. Deze band heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot de Tachtigjarige Oorlog, toen Willem van Oranje de leider werd van de opstand tegen de Spaanse koning Filips II. Willem van Oranjewordt gezien als de vader des vaderlands en de stamvader van het koningshuis. Hij baseerde zijn gezag op de Godssoevereiniteit, het idee dat hij door God was aangesteld om over zijn onderdanen te

regeren.

De Godssoevereiniteit is een theologische rechtvaardiging van het erfelijk koningschap die vooral in de 17e eeuw werd gebruikt door absolute vorsten zoals Lodewijk XIV van Frankrijk. Zij geloofden dat zij alleen aan God verantwoording schuldig waren en niet aan het volk of aan volksvertegenwoordigers. In Nederland werd deze theorie vooral aangehangen door orthodoxe, protestantse kringen die een sterke band hadden met het Huis van Oranje. Zij zagen de Oranjes als beschermers van het protestantisme en als instrumenten van Gods wil.

De uitdrukking God, Nederland en Oranje werd populair in de 19e eeuw, toen Nederland een constitutionele monarchie werd met een parlementair stelsel. De koning verloor veel van zijn macht en werd meer een symbool van nationale eenheid en continuïteit. De uitdrukking werd gebruikt om de loyaliteit aan het koningshuis te benadrukken en om de joodse waarden van de Nederlandse samenleving te verdedigen. Een bekende voorvechter van deze visie was opperrabbijn J.H Dünner. Hij onderwees als rector generaties rabbijnen en godsdienstleraren aan het Nederlands Israëlitisch Seminarium de warme liefde voor en aanhankelijkheid aan God, Nederland en Oranje. Hij benadrukte de Oranjes als een goddelijke zegen voor Nederland.

In de 20e eeuw werd de uitdrukking God, Nederland en Oranje ook gebruikt om kritiek te leveren op het koningshuis of op de christelijke invloed op de politiek. Zo was er in de jaren zestig een satirisch tijdschrift met deze naam dat provocerende cartoons publiceerde over koningin Juliana en haar gezin. De cartoons leidden tot inbeslagname en strafvervolging van de makers. Ook waren er republikeinen en secularisten die de uitdrukking afwezen als een achterhaald of gevaarlijk idee. Deze onacceptabele republikeinse nieuwlichterij dient van de hand gewezen te worden.

Tegenwoordig is God, Nederland en Oranje nog steeds een bekende slogan die verschillende betekenissen kan hebben afhankelijk van de context. Sommigen gebruiken het om hun liefde voor het koningshuis te uiten, anderen om hun trots op hun land te tonen, weer anderen om hun joods geloof te belijden. Het is ook een thema dat vaak terugkomt bij feestelijke gelegenheden zoals Koningsdag, wanneer veel mensen zich in oranje kleden of versieren.

God, Nederland en Oranje is dus veel meer dan een uitdrukking. Het is een symbool van een historische en culturele verbinding tussen drie elementen die voor veel joodse Nederlanders belangrijk zijn: het geloof, de identiteit en de monarchie.

Vanaf deze plaats wensen wij ZIJNE MAJESTEITKONING WILLEM - ALEXANDER, de koninklijke familie een feestelijke viering van de jaarlijkse Koningsdag en bidden wij voor hun welzijn en Gods zegen! God, Nederland en Oranje, een heilige drieeenheid!

PARASHA VAN DE WEEK: ACHAREI MOT

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

Deze week lezen we de parashah Acharei Mot, die gaat over de rituelen die de hogepriester moet uitvoeren op Jom Kippoer, de Grote Verzoendag. In deze blog post wil ik een aspect van deze parashah belichten dat me bijzonder aanspreekt: de rol van de twee bokken die gebruikt worden voor het verzoeningsritueel.

De Tora vertelt ons dat Aharon, de broer van Moshe en de eerste hogepriester, twee bokken moet nemen en ze door middel van een loting toewijzen aan God of aan Azazel, een mysterieuze figuur die in sommige bronnen wordt geïdentificeerd met een demon of een woestijngeest. De bok die aan God wordt toegewezen, moet worden geslacht als een zondoffer. De bok die aan Azazel wordt toegewezen, moet levend worden weggestuurd naar de woestijn, nadat Aharon al zijn handen op zijn kop heeft gelegd en alle zonden van het volk Israël heeft beleden.

Wat is de betekenis van dit ritueel? Waarom worden er twee bokken gebruikt en waarom wordt er een loting gehouden? Wat is de rol van Azazel en wat gebeurt er met de bok die naar hem wordt gestuurd?

Er zijn vele interpretaties en verklaringen gegeven voor deze vragen door de eeuwen heen. Ik wil hier een exegese delen van een bekende rabbijn uit de Middeleeuwen, Rabbi Shlomo ben Yitzchak, beter bekend als Rashi. Rashi leefde in Frankrijk in de 11e eeuw en schreef een invloedrijke commentaar op de Tora en de Talmoed. Zijn commentaar is gebaseerd op verschillende bronnen uit de rabbijnse traditie, zoals de Midrasj en de Talmud.

Rashi legt uit dat het doel van het verzoeningsritueel met de twee bokken is om God tevreden te stellen en om Azazel af te kopen. Hij zegt dat God wil dat we Hem een offer brengen om onze zonden te erkennen en om vergeving te vragen. Maar Hij wil ook dat we Azazel een geschenk geven om hem te kalmeren en om te voorkomen dat hij ons aanklaagt of schade berokkent. Daarom worden er twee bokken genomen die zo veel mogelijk op elkaar lijken, zodat het lijkt alsof ze evenveel waard zijn. Maar in werkelijkheid is de bok die aan God wordt geofferd veel waardevoller dan de bok die naar Azazel wordt gestuurd, omdat hij wordt geslacht in heiligheid en zijn bloed wordt gesprenkeld op het altaar en in het Heilige der Heiligen. De bok die naar Azazel wordt gestuurd, daarentegen, wordt niet eens als een offer beschouwd, maar als een afval dat wordt weggegooid in de woestijn.

Rashi zegt ook dat het loten tussen de twee bokken dient om te laten zien dat we niet weten welke bok God wil hebben en welke Azazel. We laten het aan God over om te beslissen welke bok Hij verkiest en welke Hij afstaat aan Azazel. We erkennen zo onze afhankelijkheid van God en onze onwetendheid over Zijn wil. We tonen ook onze nederigheid en onze onderwerping aan Zijn oordeel.

Volgens Rashi is het verzoeningsritueel met de twee bokken dus een manier om onze relatie met God te herstellen en om ons te beschermen tegen het kwaad. We geven God eer en dankbaarheid voor Zijn vergeving en genade. We geven Azazel respect en vrees voor zijn macht en invloed. We laten zien dat we ons bewust zijn van onze fouten en dat we bereid zijn om ons te verbeteren.

DE PARASHA VAN DE WEEK: METSORAH

Deze week lezen we de parashah Metsorâh, die gaat over de reiniging van de metsorâh, de persoon die lijdt aan een huidziekte die tsaraät wordt genoemd. Deze ziekte wordt gezien als een straf voor het spreken van kwaad over anderen, of lashon hara. De metsorâh moet buiten het kamp verblijven totdat hij of zij genezen is, en dan een ritueel ondergaan om weer in de gemeenschap te worden opgenomen.

In deze parashah leren we veel over de rol van de kohen, de priester, die verantwoordelijk is voor het onderzoeken, diagnosticeren en reinigen van de metsorâh. De kohen moet niet alleen een expert zijn in de wetten van tsaraät, maar ook een gevoel hebben voor mededogen, discretie en empathie. Hij moet de metsorâh niet veroordelen of vernederen, maar hem of haar helpen om berouw te tonen en te herstellen.

Een van de interessantste aspecten van deze parashah is dat de kohen ook betrokken is bij het reinigen van een huis dat besmet is met tsaraät. Dit kan gebeuren als er rode of groene vlekken op de muren verschijnen, die wijzen op een vorm van schimmel of rot. De kohen moet het huis inspecteren en indien nodig isoleren of zelfs afbreken. Maar voordat hij dat doet, moet hij eerst alle meubels en spullen uit het huis halen, zodat ze niet ook besmet raken.

Waarom moet de kohen dit doen? Waarom kan hij niet gewoon het hele huis met alles erin afsluiten of vernietigen? De rabbijnen geven verschillende verklaringen voor deze handeling. Sommigen zeggen dat het een daad van barmhartigheid is, om de eigenaar van het huis niet al zijn bezittingen te laten verliezen. Anderen zeggen dat het een daad van gerechtigheid is, om te voorkomen dat mensen die iets geleend hebben van de eigenaar, hun schuld ontkennen of vergeten. Weer anderen zeggen dat het een daad van wijsheid is, om te onderzoeken of de vlekken wel echt tsaraät zijn, en niet iets anders.

Maar misschien is er nog een diepere reden voor deze handeling. Misschien wil de kohen ons iets leren over de waarde van ons huis en onze spullen. Misschien wil hij ons laten zien dat ons huis niet alleen een fysieke ruimte is, maar ook een spirituele ruimte. Een ruimte waar we ons veilig, comfortabel en gelukkig voelen. Een ruimte waar we onze persoonlijkheid, onze smaak en onze identiteit uitdrukken. Een ruimte waar we onze gasten verwelkomen, onze familie koesteren en onze tradities vieren.

En misschien wil hij ons ook laten zien dat onze spullen niet alleen materiële objecten zijn, maar ook emotionele objecten. Objecten die ons herinneren aan onze geschiedenis, onze relaties en onze dromen. Objecten die ons inspireren, troosten en verrijken. Objecten die ons verbinden met onszelf, met anderen en met God.

Als we zo naar ons huis en onze spullen kijken, dan beseffen we dat ze meer zijn dan alleen bezit. Ze zijn een reflectie van wie we zijn en wat we belangrijk vinden. Ze zijn een uitdrukking van onze ziel.

Daarom moet de kohen alles uit het huis halen voordat hij het reinigt of afbreekt. Omdat hij ons wil laten zien dat we niet alleen moeten zorgen voor ons lichaam, maar ook voor onze ziel. Omdat hij ons wil laten zien dat we niet alleen moeten letten op wat we zeggen, maar ook op wat we doen. Omdat hij ons wil laten zien dat we niet alleen moeten leven in ons huis, maar ook in ons hart.

RONDLEIDING DOOR YEHUDA ASCHKENASY BIBLIOTHEEK

MAAK KENNIS MET DE BIJZONDERE JOODSE COLLECTIE VAN DE YEHUDA ASCKENASY
BIBLIOTHEEK!

*Op zondagmiddag 14 mei tijdens de inspiratiedag van de Stichting PaRDeS kunt u een rondleiding krijgen door deze bibliotheek en lernen temidden van deze waardevolle collectie van bronnen

• van van wijsheid  Joodse auteurs.
• Twee medewerkers, professor Marcel Poorthuis en rabbijn Simon Bornstein zullen u - ieder vanuit hun eigen invalshoek - laten zien welke boeken er in de bibliotheek te vinden zijn en u vertellen wat er aan inspirerende wijsheid uit naar voren komt.
• Onder leiding van Bas van den Berg en Esther van Eenennaam kunt u kennis maken met het dialogisch lernen op basis van bronnen uit deze Yehuda Aschkenasy-bibliotheek.
• De middag wordt afgesloten met een gezellig samenzijn onder genot van een hapje en drankje uit het Midden-Oosten.

---

Programma

13.30 – 14.00   Inloop

14.00 – 14.15   Openingswoord door voorzitter Bas van den Berg

14.15 – 15.00     Rondleiding door rabbijn Simon Bornstein

met aansluitend lernen o.l.v. Esther van Eenennaam

15.00 – 15.15   Koffie/theepauze

15.15 – 16.00     Rondleiding door Marcel Poorthuis

met aansluitend lernen o.l.v. Bas van den Berg

16.00 – 16.30   Borrel

Deelnemen

Geef u op door het storten van 10 euro op bankgironummer NL 80 RABO 0129 9836 59

t.n.v. Stichting PaRDeS onder vermelding van uw e-mail adres en ‘Inspiratiedag’.

De Inspiratiedag vindt plaats in de nieuw ingerichte

Yehuda Aschkenasy-bibliotheek, in

De Nieuwe Poort

Claude Debussylaan 2

1082 MD Amsterdam

Over de bibliotheek

Rabbijn Yehuda Aschkenasy

De Yehuda Aschkenasy- bibliotheek omvat ruim 5.600 titels. De collectie bestaat uit 1.550 antiquarische titels van vóór 1920, 3.800 werken van na 1920, 83 delen uit de voormalige Veitel Heine Ephraimsche Lehranstalt en 58 Hebreeuwse manuscripten uit Jemen.

De bibliotheek bevat bronnen van de Hebreeuws-rabbijnse literatuur en de bijbehorende onderzoeksliteratuur uit recentere tijden. Naast Hebreeuwse Bijbels zijn er vooral verschillende edities van de Mikra'ot Gedolot, de zogenaamde Rabbijnse Bijbel. Voorts edities van de Misjna, de Talmoed en Midrasjim met bijbehorende commentaren. De collectie bevat ook middeleeuwse wetboeken, liturgische werken zoals dagelijkse en jaarlijkse gebedenboeken en selichot met commentaren. Voorts talloze werken over de Kaballa en filosofische literatuur uit de Middeleeuwen.

Ook staan er talrijke boeken over joodse theologie, filosofie, mystiek en recht.

Men vindt er ook Hebreeuwse manuscripten. Het zijn commentaren op de Bijbel en traditionele literatuur, gebeden, juridische teksten (Halacha), Midrashim, verzamelingen van Aggadot - verhalen en preken, gedichten, religieuze poëzie (Pijjutim) en boetegebeden (Selichot).

Bijzonder waardevol zijn de ruim 80 delen van de bibliotheek van de Veitel Heine Ephraimsche Lehranstalt. Die bibliotheek omvatte ooit zo'n 350, vaak uit meerdere delen bestaande, waardevolle titels, waaronder talloze eerste edities van belangrijke werken uit de joodse literatuur. Die bibliotheek ging in de Hitler-tijd verloren. In de jaren ‘70 en ‘80 doken tal van delen uit deze bibliotheek op in de Amsterdamse antiquariaten – verkocht door de DDR-autoriteiten.

Yehuda Aschkenasy kon 83 titels uit deze bibliotheek kopen. Dit overblijfsel van de voormalige onderwijsinstellingsbibliotheek Veitel Heine Ephraim vormt de historische kern van de Yehuda Aschkenasy- bibliotheek.

---

MOREEL BERAAD ALS ETHISCH INSTRUMENT

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

Het Handboek Ethiek-ondersteuning, geschreven door Laura Hartman, Froukje Weidema, Guy Widdershoven en Bert Molewijk en uitgegeven door Boom Uitgevers Amsterdam, biedt een uitgebreide handleiding voor ethiek-ondersteuning in verschillende werkvelden. Een belangrijk instrument dat in het boek wordt besproken is het moreel beraad.

Dit is een gestructureerde methode om ethische dilemma's te bespreken en te analyseren met behulp van een groep professionals. Het doel is om tot een gezamenlijk gedragen oplossing te komen die recht doet aan de verschillende perspectieven en waarden die in het spel zijn.

Voor buurtteams kan het moreel beraad een nuttig instrument zijn om complexe casussen te bespreken en tot een gezamenlijk gedragen plan van aanpak te komen. Het kan helpen om de verschillende perspectieven van de betrokken professionals en cliënten te verhelderen en te integreren in een oplossing die recht doet aan alle belangen.

Ook voor geestelijk verzorgers, sociaal raadslieden werk, etc. kan het moreel beraad een waardevol instrument zijn. Sociaal raadslieden en geestelijk verzorgers hebben vaak te maken met kwetsbare burgers die in complexe situaties verkeren en waarbij verschillende belangen spelen.

Door middel van het moreel beraad kunnen zij samen met andere professionals tot passende oplossingen komen die rekening houden met de waarden en belangen van de cliënt.

PARASHA VAN DE WEEK: TAZRIA

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

Deze week lezen we de parasha Tazria, die gaat over de wetten van reinheid en onreinheid in verband met huidziekten, bevallingen en afscheidingen. Het is een moeilijke en complexe parasha, die veel vragen oproept over de betekenis en het doel van deze wetten. Hoe moeten we deze wetten begrijpen in onze tijd? Wat leren ze ons over onze relatie met God, met onszelf en met anderen?

Een mogelijke manier om deze parasha te benaderen is door te kijken naar de exegese van een bekende rabbijn, die zich verdiept heeft in de spirituele dimensies van deze wetten. Ik heb het over rabbijn Samson Raphael Hirsch (1808-1888), de grondlegger van de neo-orthodoxe beweging in Duitsland. Rabbijn Hirsch was een groot geleerde, een invloedrijke leider en een vernieuwende denker, die probeerde om het traditionele jodendom te verzoenen met de moderne tijd. Hij schreef een uitgebreide commentaar op de Tora, waarin hij de betekenis van elk woord en elke letter analyseerde, en de morele en filosofische boodschappen van de Tora uitlegde.

Rabbijn Hirsch legt uit dat de wetten van reinheid en onreinheid niet gebaseerd zijn op fysieke of hygiënische factoren, maar op spirituele en symbolische principes. Hij zegt dat reinheid en onreinheid te maken hebben met de mate waarin een mens zijn of haar goddelijke bestemming vervult. Een mens is geschapen naar het beeld van God, met een unieke combinatie van lichaam en ziel, materie en geest. Een mens is geroepen om zijn of haar lichaam te gebruiken als een instrument voor de ziel, om God te dienen en Zijn wil te doen in deze wereld. Een mens is rein als hij of zij in harmonie leeft met deze roeping, en onrein als hij of zij daarvan afwijkt.

Rabbijn Hirsch past dit principe toe op de verschillende gevallen van onreinheid die in de parasha worden beschreven. Hij zegt dat huidziekten (tsara'at) een teken zijn van een innerlijke morele of spirituele tekortkoming, die zich manifesteert op het oppervlak van het lichaam. Hij zegt dat bevallingen en afscheidingen een vorm van onreinheid veroorzaken omdat ze een tijdelijke onderbreking zijn van het normale functioneren van het lichaam, dat gericht moet zijn op het voortbrengen en onderhouden van leven. Hij zegt dat al deze vormen van onreinheid een mens ertoe aanzetten om zichzelf te onderzoeken, om berouw te tonen, om zich te zuiveren en om terug te keren naar God.

Rabbijn Hirsch leert ons dat de wetten van reinheid en onreinheid niet bedoeld zijn om ons te isoleren of te discrimineren, maar om ons te inspireren en te motiveren. Hij leert ons dat we ons bewust moeten zijn van onze goddelijke roeping, en dat we ons moeten inspannen om die na te streven. Hij leert ons dat we niet alleen aandacht moeten besteden aan onze uiterlijke verschijning, maar ook aan onze innerlijke gesteldheid. Hij leert ons dat we niet alleen moeten letten op onze fysieke gezondheid, maar ook op onze spirituele gezondheid. Hij leert ons dat we niet alleen moeten leven voor onszelf, maar ook voor God.

Ik wens u allen een sjabbat sjalom en een gezegende week.

IM MEMORIAM: DR. HUUB OOSTERHUIS

Door: Priv. Doc. Rabbijn Simon Bornstein®

Als rabbijn rouw ik om het verlies van dr. Huub Oosterhuis, een vooraanstaande theoloog en dichter die zijn stempel heeft gedrukt op de bredere Nederlandse religieuze gemeenschap in al haar kleurschakeringen. Oosterhuis was niet alleen een buitengewoon getalenteerde schrijver, maar ook een gepassioneerde voorvechter van sociale rechtvaardigheid en vrede.

Als rabbijn bewonderde ik Oosterhuis' toewijding aan interreligieuze dialoog en zijn inspanningen om bruggen te slaan tussen verschillende geloofstradities. Zijn werk als oprichter van de Amsterdamse School voor Theologie en zijn betrokkenheid bij de oecumenische beweging waren voorbeeldig in hun inzet voor inclusiviteit en begrip.

Maar bovenal zal ik dr. Huub Oosterhuis herinneren als een dichter die de menselijke ervaring op een unieke manier wist te verwoorden. Zijn poëzie was doordrenkt van spiritualiteit en menselijkheid, en sprak tot het hart van mensen van alle achtergronden. Zijn teksten werden vaak gebruikt in religieuze diensten, waaronder ook Joodse diensten, en hielpen om een brug te slaan tussen verschillende geloofstradities.

Het is met groot verdriet dat ik afscheid neem van dr. Huub Oosterhuis. Zijn nalatenschap zal voortleven in de harten en geesten van de vele mensen die hij heeft geïnspireerd en geraakt.

Graag wens ik vanaf deze plaats de familie en nabestaanden van dr. Huub Oosterhuis veel kracht na het ontslapen van deze wijze geleerde, moge zijn ziel gebundeld worden in de Bundel van het Eeuwig leven. Zijn aandenken zij tot zegen!

PARASHA VAN DE WEEK; SJEMINI

Deze week lezen we de parasha Sjemini, die gaat over de achtste dag van de inwijding van de tabernakel. Op deze dag begint Aharon, de broer van Moshe, zijn dienst als hogepriester. Hij brengt offers voor zichzelf en voor het volk, en zegent hen samen met Moshe. Het volk ziet een vuur uit de hemel komen dat het offer op het altaar verteert, en ze juichen en buigen zich neer voor God.

Maar dan gebeurt er iets tragisch. Twee zonen van Aharon, Nadav en Avihu, brengen een ongevraagd reukoffer met vreemd vuur, dat niet volgens de instructies van God was. Een vuur uit de hemel verslindt hen, en ze sterven voor het aangezicht van God. Aharon zwijgt in zijn verdriet, en Moshe legt hem uit dat God zijn heiligheid toont door degenen die dicht bij Hem zijn.

De parasha gaat verder met de wetten over wijn en sterke drank voor de priesters, die niet dronken mogen worden als ze dienst doen in de tabernakel. Ook lezen we over de spijswetten, die bepalen welke dieren wel en niet koosjer zijn om te eten. De parasha sluit af met het concept van reinheid en onreinheid, dat te maken heeft met het aanraken van dode dieren of mensen.

Wat kunnen we leren van deze parasha? Een mogelijke les is dat we God moeten dienen met respect en gehoorzaamheid, en niet met eigenzinnigheid of overmoed. Nadav en Avihu wilden misschien dichter bij God komen, maar ze deden dat op een ongepaste manier, zonder rekening te houden met zijn wil en zijn voorschriften. Ze overschreden hun grenzen, en betaalden daar een hoge prijs voor.

Een andere les is dat we onderscheid moeten maken tussen wat heilig en wat profaan is, wat rein en wat onrein is. God heeft ons regels gegeven om ons te helpen om een heilig leven te leiden, dat Hem eert en ons zegent. Door ons te houden aan zijn geboden over wat we wel en niet mogen eten of drinken, of hoe we ons moeten gedragen in zijn heiligdom, tonen we onze liefde en ons vertrouwen in Hem.

De parasha Sjemini laat ons zien dat God een heilige God is, die ons roept om ook heilig te zijn. Laten we Hem daarom dienen met eerbied en vreugde, en ons laten leiden door zijn Woord en zijn Geest.

NAAR ISRAËL DOOR DE RODE ZEE

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

De uittocht van de Israëlieten uit Egypte en hun doortocht door de Rode Zee is een belangrijk verhaal in zowel de Torah als de Koran. Het verhaal vertelt hoe Moosje rabbenoe door God werd geroepen om de nazaten van Jacob uit Egypte te leiden, waar ze als slaven werkten voor de farao.

Pas na zware omstandigheden die over Egypte werden gebracht, liet de farao de Israëlieten uiteindelijk gaan.

De Torah noemt farao op diverse plaatsen 'hardnekkig'. Volgens de traditie heeft farao, die zichzelf als een god betitelde en liet vereren, zijn meerdere moeten erkennen in de Enige, eeuwige God.

In Exodus 14:21-22 staat geschreven dat God een sterke oostenwind stuurde die de hele nacht waaide en de zee opzij duwde, zodat het water zich aan beide kanten ophoopte en er een pad ontstond voor de Israëlieten om doorheen te lopen. De farao en zijn leger achtervolgden hen echter en toen ze in het midden van de zee waren, liet God het water terugstromen en verdronk het leger van de farao.

In de Koran wordt het verhaal ook verteld, maar met enkele verschillen in details. In Soera 26:63-66 staat dat onze leraar Moosje zijn staf gebruikte om een pad te openen in de zee en dat hij met zijn volk veilig aan de overkant kwam, terwijl het leger van de farao werd vernietigd door het terugstromende water.

De vraag die wel tijdens de Seideravond wordt opgeworpen, is of de Israëliten zich wel mochten verheugen over de ondergang in de Rode Zee van het aansnellende faraonische leger. De geleerden leggen uit dat we ons niet verheugen omtrent dit gebeuren.

Ieder mens is geschapen naar Gods evenbeeld, dus ook de individuele militairen van het toenmalig faraonisch leger. Ieder mens verdient daarom op gelijke wijze respect betoont te worden. Ieder mensen leven is van onschatbare waarde als een aspect van de Eeuwige.

Het verhaal van de doortocht door de Rode Zee wordt elk jaar herdacht tijdens Pesach, het joodse feest van bevrijding. Tijdens het Seder-maaltijd wordt het verhaal verteld aan de hand van de Hagadah, een boekje dat speciaal voor dit doel is samengesteld. Het wonder van de doortocht door de Rode Zee wordt beschouwd als een van de grootste wonderen die God voor het joodse volk heeft verricht.

Er zijn vele interpretaties van het verhaal van de doortocht door de Rode Zee, zowel binnen het jodendom als binnen de islam. Sommige rabbijnen zien het als een symbool van bevrijding en verlossing, terwijl anderen het beschouwen als een waarschuwing tegen overmoed en arrogantie. In de islam, evenals in het jodendom wordt het verhaal vaak gezien als een bewijs van Gods macht en van Zijn rachmones - barmhartigheid.

Graag wens ik de lezer een koosjere Pesach, vele jaren bij gezond!

Voor onze christelijke medeburgers, alvast een vrolijk Pasen!

Aan onze islamitische vrienden en familie, een Ramadan kariem!

SJABBES HAGADOL - SJABBES MINHAG VOORAFGAAND AAN JONTEF PESACH

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

Sjabbat Hagadol is de sjabbes voorafgaande aan Jontef Pesach. Het wordt zo genoemd omdat op die dag een groot wonder gebeurde in Egypte, toen de Israëlieten op bevel van God een lam namen en het vastbonden aan hun deurposten, ter voorbereiding op het Pesachoffer. De Egyptenaren zagen dit en waren woedend, maar konden niets doen om de Israëlieten te stoppen of te schaden. Dit was een teken van de naderende verlossing uit de slavernij.

Op Sjabbat Hagadol hebben we een aantal speciale minhagim (gewoonten) die verband houden met Pesach. Een daarvan is dat we na de middaggebeden een speciale lezing houden, waarin we de wetten en gebruiken van Pesach uitleggen en bespreken. Dit wordt gedaan om ons te helpen ons voor te bereiden op het nakomen van de mitswot (geboden) van deze belangrijke feestdag.

Een andere minhag is dat we een deel van de Haggada lezen, het boek dat we gebruiken tijdens de Sederavond. We lezen van "Avadim Hajinoe" (Wij waren slaven) tot "Lechaper al avonoteinoe" (Om onze zonden te verzoenen). Dit herinnert ons aan het doel van Pesach: om ons te bevrijden van onze spirituele slavernij en ons dichter bij God te brengen.

De exegese (uitleg) van de rabbijnen over Sjabbat Hagadol leert ons veel waardevolle lessen over Pesach en het Joodse leven in het algemeen. Een van de thema's die vaak naar voren komt, is het belang van eenheid en harmonie onder het Joodse volk. Zoals we weten, was een van de voorwaarden om verlost te worden uit Egypte dat de Israëlieten één lam per huis namen, of zich bij hun buren voegden als ze niet genoeg mensen hadden. Dit liet zien dat ze bereid waren om samen te werken en elkaar te helpen, ondanks hun verschillende achtergronden en meningen.

Ook op Pesach benadrukken we het idee van eenheid door samen te komen voor de Seder, door vier bekers wijn te drinken die symbool staan voor onze vier niveaus van verlossing, en door afikoman (het laatste stuk matze) te eten, dat ons eraan herinnert dat we allemaal één lichaam en één ziel zijn.

Sjabbat Hagadol is dus een dag om ons te inspireren en te motiveren om ons voor te bereiden op Pesach, zowel praktisch als spiritueel. Het is een dag om ons te herinneren aan het grote wonder dat God voor ons deed in Egypte, en aan de grote verantwoordelijkheid die we hebben om Zijn wil te doen en Zijn naam te heiligen in deze wereld. Het is een dag om onze band met God en met elkaar te versterken, en om ons klaar te maken om opnieuw Zijn volk te worden.