Door: Rabbijn Simon Bornstein, geestelijk verzorger
Hogeropgeleiden leven langer en gezonder. Lager opgeleiden algemeen leven 6 jaar korter. Palliatieve wereld is een grote industrie. Het is voor palliatieve professionals moeilijk binnenkomen bij migranten en andere diverse groepen.
‘Jullie werken vanuit de witte wereld en denken’ Jullie werken met protocollen, etc. ‘ik begrijp waarom ze agressief worden’.
Dokter: ‘We denken vanuit het dominante denken, het zorgdenken. We zijn opgeleid om het leven en lijden te verzachten.’
Spreekster: ‘In Turkije blijven ze de patiënt doorbehandelen tot het bittere einde. Dat komt door het geloof.’ ‘Waarom nemen ze zoveel bezoek mee?’
Geestelijk verzorgers kunnen spreken van ‘mens tot mens’. Witte geestelijke verzorging weet zich vaak geen raad met moslims. In de gemeenschap is veel onwetendheid. Mensen willen veel info over hospice. Willen weten waarom, wat het kost en welke zorg wordt geboden. Mensen die hier worden opgegeven, worden door Turkse president opgehaald en in Turkije verder behandeld. Staat breed in de Turkse pers. Schept veel misvattingen op deze wijze.
Organiseer eens een open dag voor de diverse doelgroepen. Bouw een band op. Bij overlijden van moslims moeten niet moslim professionals meebewegen. Er is ongemak van alle kanten. Taal is vaak een probleem. Grote verschillen binnen groepen met migratieachtergrond in gebruik en kennis van de gezondheidszorg.
Palliatieve zorg in onbekend onder migranten, het is een nieuw woord. Er bestaat verwarring over de termen palliatieve zorg en palliatieve sedatie. Er heerst een taboe op spreken over sterven. Nadenken over eigen wensen en behoeften door migranten is niet begrijpelijk.
Er is een behoefte aan het geen pijn hoeven lijden. Een goede relatie en vertrouwensband met zorgverleners. Graag omringen migranten zich met familie en dierbare tijdens het sterven (maar niet per se thuis). Overlijden is een godsdienstige beleving, vanuit het geloof is het een plicht om op bezoek te gaan, het een eer om dat te kunnen en mogen doen. Het sterven laat men over aan Allah, aan de Schepper. De familie is ook enorm dominant omtrent de wensen en behandeling van de patiënt. Dat wat de patiënt zelf wenst is secundair. Binnen migrantengezinnen is een rolverdeling binnen ten aanzien van de zorg voor een zieke. Het woord wordt gedaan door de oudste zoon, de man in het gezin. Hij is woordvoerder en maakt zorgafspraken, heeft echter vaak weinig zicht op de zorg door vrouwen verleend conform traditie. Soms Komt men met vijf personen, de Nederlandse hulpverlener begrijpt dan niet met wie er gesproken kan worden over werkafspraken. Soms is er binnen de gezinnen echt een verschil van inzicht, dat compliceert de communicatie tussen zorgprofessionals en de familie. Oudste zoon vaak contactfiguur, de achterban informeert. Soms wil familie vaak andere zorg faciliteiten. Er moet idealiter een ‘bemiddelaar’ komen.
Kennistekort. Laagopgeleide patiënt heeft vaak weinig kennis omtrent het eigen lichaam. Er heerst onwetendheid over mogelijke zorg en behandelingen. Wat mag wel en niet in cultuur of geloof (bijvoorbeeld pijnbestrijding). Beperkte gezondheidsvaardigheden aanwezig.
Migranten willen moslim geestelijk verzorger zien. Vervult bemiddelaarschap tussen beide werelden. Kan uitleggen wat MORFINE is en doet. 36% van alle Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden.
Marga (Nederlands) wil de migrant doodspuiten en vormt in de perceptie van migrant een bedreiging. Een moslim geestelijk verzorger is vertrouwd uit de eigen leefwereld. Cultuurtolk.
De patiënt is misselijk, lijdt, heeft pijn en gaat dus niet over zichzelf. De patiënt wil wel morfine, eten of niet eten. De familie is dan heel dominant, treden als spreekbuis op. Vaak hoger opgeleide kinderen. De Koran is leidend, de lijdensweg moet worden gevolgd. Er is een paradox, familie wil dat patiënt niet lijdt, maar geen medicijnen slikt etc. Familie kan zeggen ‘jij weet niet wat goed voor hem is, wij zijn de familie en weten het zelf wel.’ De familie laat professionals het werk niet doen, loopt in de weg.
Binnen de cultuur is er een probleem; imams willen alleen met mannen spreken. En zaken regelen. Waarom hebben professionele zorgorganisaties geen protocollen voor het overlijden van leden van minderheidsgroepen.
Hallal eten in zorginstellingen is soms niet voorhanden: ‘we halen de varkenssoepballetjes wel uit de soep.’ Is een onvoldoende begripvolle situatie die vaak voorkomt. Onbegrip. Als professional moet je nog meer doen om die veiligheid, dat vertrouwen, etc. moet winnen.
Praatkaarten van Pharos; met plaatjes uitleggen wat MORFINE is en hoe het werkt. Uitleg met plaatjes voor analfabeten.
Bij het verlenen van intercultureel sensitieve zorg aan mensen met een anderstalige patiënt kunnen zorginstellingen en zorgprofessionals GEEN gebruik meer maken van de TOLKENTELEFOON. Deze is namelijk geheel wegbezuinigd. Voorheen kon een hulplijn bellen met een tolk aan de andere kant van de lijn. Deze mogelijkheid is komen te vervallen. Met een BABYLONISCHE SPRAAKVERWARRING tot gevolg.
Bij de intake van anderstaligen moet al de juiste info omtrent het vervolg – palliatieve zorgproces worden gegeven. Aan de hand nemen, in Jip&JannekeTaal, stapje voor stapje het proces langs en samen doormaken.
In de Chinese cultuur spelen wensen en tradities van families een grote ro. De diagnose niet vertellen aan een patiënt kan voorkomen om preventief gezichtsverlies te voorkomen, patiënt ,mag de moed niet verliezen of gezondheidstechnisch achteruit gaan. Redenen om een diagnose wel aan een patiënt mede te delen kunnen zijn; cliënt moet eigen uitvaart kunnen regelen, niet liegen tegen patiënt, arts of geestelijk verzorger kan als bemiddelaar optreden.
Familieleden kunnen soms tolken. Een professionele tolk spreekt onafhankelijk en heeft de voorkeur boven een tolkend familielid. De ruis die familieleden kunnen veroorzaken moet worden vermeden. De zorgprofessional moet een tolk kunnen inzetten om rechtstreeks met de cliënt te kunnen spreken.
Aandacht voor interculturele palliatieve zorg is nodig. Het aantal oudere migranten neemt sterk toe. De zorg sluit niet altijd goed aan. Zorgverleners voelen zich onvoldoende intercultureel toegerust. Migranten hebben vaak weinig ervaring met overlijden. Dit levert een informatiebehoefte en een miscommunicatie op.
Welke zorg de meeste migranten op prijs weten te stellen; pijnbestrijding, palliatieve sedatie, sondevoeding, zorg door de familie. Nederlandse zorgprofessionals moeten leren om op een zachte en sensitieve wijze te communiceren. Niet de gebruikelijke Nederlandse ‘eerlijkheid’ of botte directheid aan te wenden in de communicatie met mensen met een migrantenorganisatie.
Kinderen van migranten zorgen voor hun zieltogenden. Zij voeden de patiënt tot voorbij het verzadigingspunt. Dit veroorzaakt braken waardoor de zorgprofessionals en vrijwillige ondersteunenden de uitgeworpen braakresten op kunnen ruimen, Voeding kan ook pijn veroorzaken. De familieleden moeten worden geïnformeerd dat voeden kan leiden tot lijden en de dood.
Een goed gesprek met zorgende familie is wel noodzakelijk om dit te voorkomen. Het opbouwen van een goede band met de mantelzorgers is een belangrijke basis om zaken voor elkaar te kunnen krijgen.
Laat zien dat je je in de achtergronden van patiënten verdiept. Ga mee en stel vragen, laat hen praten en vertellen over zichzelf. Men zal zich gewaardeerd weten en voelen.
Wanneer in gesprekken de kaart van een religieus argument wordt getrokken door familieleden, dan kan deze soms geneutraliseerd worden door het inschakelen van religieuze autoriteit vanuit de doelgroep.
Door info vanuit migrantengroepen leidt in het buitenland tot het beeld van ‘Nederland is het land waar je doodgespoten wordt.’
Ouderenorganisatie NOOM geeft infoworkshops over zaken rond de dood. Spreken over sterven wordt onder nieuwe generaties meer geaccepteerd. Taboe doorbrekend. Het element ‘hoop’ staat centraal in migranten culturen, niet ‘is uitbehandeld en de stekker kan er uit.’
In migrantenculturen is hiërarchie erg belangrijk. Artsen worden gezien als een halfgod in migrantenculturen. Binnen een organisatie moeten de rollen van artsen, zorgprofessionals en voluntairs helder worden uitgelegd aan patiënten en mantelzorgers.
Houdt in de communicatie jezelf dichtbij, leg mantelzorgers goed uit wat een handeling met jou doet, wat het resultaat voor jou betekent en leg dat de mantelzorger zorgvuldig en respectvol uit. Meestal is de reactie positief en medewerkzaam vanuit de mantelzorgers of familieleden.
