Door: Rabbijn Simon Bornstein
Vanavond is de eerste Seideravond. Dan zetten we ons aan de dis voor een uitvoerige maaltijd en een lang verhaal. Op de eerste twee avonden van Pesach, Joods Pasen (8 dagen feest) wordt aan tafel het verhaal verteld van de uittocht uit Egypte onder leiding Nabi Mausje. Die vertelling is een educatieve activiteit.
Vanavond is de eerste Seideravond. Dan zetten we ons aan de dis voor een uitvoerige maaltijd en een lang verhaal. Op de eerste twee avonden van Pesach, Joods Pasen (8 dagen feest) wordt aan tafel het verhaal verteld van de uittocht uit Egypte onder leiding Nabi Mausje. Die vertelling is een educatieve activiteit.
Paashaas in verluchtigde Hagode, noordelijk Spanje circa 1300
In een speciaal tafelboekje - Hagodeh - wordt een volgorde aan tafelrituelen en verhaal gegeven. Deze volgorde heet in het Hebreeuws Seder. Daarom heet de maaltijd Seider maaltijd. De jongste tafelgenoot stelt 4 vaste vragen, de belangrijkste> Wat is er vanavond anders dan tijdens alle andere avonden van het jaar? Wordt beantwoord door thematische blokjes in de Hagodeh.
Een gaat over het belang van onderwijs, een over hoe de uittocht, een over voorgeschiedenis Joden in Egypte, een over leven Nabi Mausje, een over Joden in de woestijn en krijgen van de Tauroh, een over het eten van symbolische groenten, waaronder het beroemde bittere kruid (Mierikswortel), enz. Verder religieuze tafelliederen. De Hagodeh is naast de Tauroh het oudste in gebruik zijnde religieuze Joodse boek, 3000 jaar.
De Hagodeh wordt vaak prachtig versierd en kleurrijk uitgegeven. In de Middeleeuwen, voor de boekdrukkunst op perkament. Joden maken als moslims en protestantse christenen geen afbeeldingen van mensen. Religieuze oplossing> de kleding van mensen mag je wel afbeelden. Eventueel in combinatie met een gezicht dat niet menselijk overkomt.
De paashaas was kennelijk al in de Middeleeuwen een motief dat intercultureel door kunstenaars werd toegepast bij versierde religieuze boekwerken in Europa. Hier gaat het om een afbeelding van 1300 uit noordelijk Spanje.
In Hagodaus uit Duitsland geldt de haas als een dier dat heel snel kan rennen. Joden werden in de periode 1300-1500 zwaar en gewelddadig vervolgd, uit hun woonplaatsen verdreven door katholieke overheden die meenden dat Joden de pest veroorzaakten en om andere religieus-antisemitische denkbeelden. In die jaren eindigden complete Joodse gemeenschappen op de brandstapels van de Inquisitie. In Nederland bijvoorbeeld in 1349 in Zwolle en Kampen.
Zoals men hazen en wild opjaagt tijdens drijfjachten met een massa jagers, zo ook werden Joden vaak door volksmassa's belaagd en letterlijk opgejaagd. Dit is de periode waarin honderdduizenden Joden de Duitstalige landen verlieten en de koningen van Polen hen juist van harte welkom heetten. Hen zich gastvrij lieten vestigen.
De Paashaas hierboven symboliseert de toen angstige Joodse gemeenschappen in het Heilige Roomse Rijk van de Duitse Natie (Duitsland, Nederland, België, Oostenrijk, Tsjechië en een deel van Duitstalig Polen). Joden als angsthazen tijdens de Middeleeuwse Seider maaltijd.
De Seideravond brengt ons van onderdrukking naar bevrijding, van stateloosheid naar nationale onafhankelijkheid, van de donkere winterdagen naar een stralende zonnige lente. Laat die lentezon ons maar aangenaam strelen. Moge onze Seider vanavond een vrolijk hoogtepunt zijn, vol warmte, gezelligheid, harmonie en intense verbondenheid met familie, vrienden en dierbaren! Chag HaPesach KasjerWeSomeiach! Vele jaren bij gezond.
