HOE GOD, NEDERLAND EN ORANJE MET ELKAAR VERBONDEN ZIJN

Door: Rabbijn Simon Bornstein®

God,

Nederland en Oranje is een uitdrukking die de nauwe band tussen het Neerlands jodendom, de Nederlandse identiteit en de monarchie symboliseert. Deze band heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot de Tachtigjarige Oorlog, toen Willem van Oranje de leider werd van de opstand tegen de Spaanse koning Filips II. Willem van Oranjewordt gezien als de vader des vaderlands en de stamvader van het koningshuis. Hij baseerde zijn gezag op de Godssoevereiniteit, het idee dat hij door God was aangesteld om over zijn onderdanen te

regeren.

De Godssoevereiniteit is een theologische rechtvaardiging van het erfelijk koningschap die vooral in de 17e eeuw werd gebruikt door absolute vorsten zoals Lodewijk XIV van Frankrijk. Zij geloofden dat zij alleen aan God verantwoording schuldig waren en niet aan het volk of aan volksvertegenwoordigers. In Nederland werd deze theorie vooral aangehangen door orthodoxe, protestantse kringen die een sterke band hadden met het Huis van Oranje. Zij zagen de Oranjes als beschermers van het protestantisme en als instrumenten van Gods wil.

De uitdrukking God, Nederland en Oranje werd populair in de 19e eeuw, toen Nederland een constitutionele monarchie werd met een parlementair stelsel. De koning verloor veel van zijn macht en werd meer een symbool van nationale eenheid en continuïteit. De uitdrukking werd gebruikt om de loyaliteit aan het koningshuis te benadrukken en om de joodse waarden van de Nederlandse samenleving te verdedigen. Een bekende voorvechter van deze visie was opperrabbijn J.H Dünner. Hij onderwees als rector generaties rabbijnen en godsdienstleraren aan het Nederlands Israëlitisch Seminarium de warme liefde voor en aanhankelijkheid aan God, Nederland en Oranje. Hij benadrukte de Oranjes als een goddelijke zegen voor Nederland.

In de 20e eeuw werd de uitdrukking God, Nederland en Oranje ook gebruikt om kritiek te leveren op het koningshuis of op de christelijke invloed op de politiek. Zo was er in de jaren zestig een satirisch tijdschrift met deze naam dat provocerende cartoons publiceerde over koningin Juliana en haar gezin. De cartoons leidden tot inbeslagname en strafvervolging van de makers. Ook waren er republikeinen en secularisten die de uitdrukking afwezen als een achterhaald of gevaarlijk idee. Deze onacceptabele republikeinse nieuwlichterij dient van de hand gewezen te worden.

Tegenwoordig is God, Nederland en Oranje nog steeds een bekende slogan die verschillende betekenissen kan hebben afhankelijk van de context. Sommigen gebruiken het om hun liefde voor het koningshuis te uiten, anderen om hun trots op hun land te tonen, weer anderen om hun joods geloof te belijden. Het is ook een thema dat vaak terugkomt bij feestelijke gelegenheden zoals Koningsdag, wanneer veel mensen zich in oranje kleden of versieren.

God, Nederland en Oranje is dus veel meer dan een uitdrukking. Het is een symbool van een historische en culturele verbinding tussen drie elementen die voor veel joodse Nederlanders belangrijk zijn: het geloof, de identiteit en de monarchie.

Vanaf deze plaats wensen wij ZIJNE MAJESTEITKONING WILLEM - ALEXANDER, de koninklijke familie een feestelijke viering van de jaarlijkse Koningsdag en bidden wij voor hun welzijn en Gods zegen! God, Nederland en Oranje, een heilige drieeenheid!