donderdag 27 juli 2017

Teisjang Bow: rouwdag om verwoesting Joodse Tempel

Teisjang Bow valt op 31 juli 2017. Teisjang Bow is de negende dag van de Joodse maand Ngow, een nationale rouwdag waarop wij de Eerste en de Tweede Tempel herdenken. Beide Tempels werden op deze datum verwoest.

De Tweede Tempel werd verwoest nadat Romeinse legioenen de Joodse Bar Kochba opstand tegen de Romeinse overheersing in het land Jehudah/ Judea in het jaar 71 na de gewone jaartelling geweldadig neersloegen en Jeroesjolojiem innamen en met de grond gelijk maakten.

De verwoesting van onze hoofdstad Jeroesjolojiem wordt op Teisjang Bow herdacht door het lezen van de rol van de profeet Eicho, waarbij we de gehele dag zittend op de grond doorbrengen. Het op de grond zitten in plaats van op een stoel of bank, is een uitgebreid teken van Joodse rouw. In sjoel lezen we naast de gebruikelijke teksten voor het ochtend-, middag- en avondgebed ook Kienaus, klaagliederen. Daarbij bidden wij vurig dat de Beis Homikdosj spoedig en in onze dagen herbouwd zal mogen worden.
Voorts geldt Teisjang Bow als een vastendag van circa 25 uur.

donderdag 6 juli 2017

Gebruikt de Saufer van Hoorn gelooide huiden uit Enkhuizen?

De vondst aanvang juli 2017 van een leerlooierij uit de Gouden Eeuw in Enkhuizen roept de vraag op of de Touro-schrijvers van de Joodse Gemeente Hoorn hun perkament in die periode betrekken uit Enkhuizen.

 

Bij de leerlooierij van omstreeks 1590 werden kuilen met hoornpitten van runderen aangetroffen, evenals eikenschors om de huiden te bewerken, houten vaten in de grond die functioneerden als afvalopslag. En bodemloze houten vaten welke als waterput dienen. De looierij ligt binnen de wallen van de stad.

 

Gedurende de Gouden Eeuw bestaat er een enorme behoefte aan gezouten vis en gezouten vlees. Stokvis en gezouten rundvlees functioneren als proviand op de Enkhuizense handelsvloot.

 

De runderen worden per Tjalk en per hoef geïmporteerd uit Sleeswijk-Holstein en Jutland. Vervolgens werd dit vee door West-Friese vetweiders gemest, geslacht en gezouten. De overgebleven huiden worden in de looierij tot leder bewerkt.

 

De huiden worden voor diverse doeleinden verkocht en gebruikt. Bij het ter markt brengen van een huid, kunnen kopers de huid goed herkennen. De looier verwijdert de hoornen van het dier niet, zodat de diersoort eenvoudig vastgesteld kan worden door de koper.

 

Gedurende de zestiende eeuw arriveren de eerste Joden in de West-Friese havensteden. Deze pioniers moeten ieder poorterrecht aanvragen en verkrijgen. De kehillah van Hoorn wordt rond 1600 opgericht. Het is bekend dat in de zeventiende en achttiende eeuw een Saufer of Touro-schrijver een atelier drijft in Hoorn.

 

Een Saufer schrijft Touro-rollen. Het Bijbels-Hebreeuws wordt met een ganzenveer gekalligrafeerd op grote lappen perkament. Dit perkament wordt gewonnen uit het leder dat afkomstig is uit de nek van een rund. Het zeer waarschijnlijk dat de Saufer van Hoorn huiden of zelfs perkament betrok uit de opgemelde Enkhuizense looierij.

 

Het is een religieuze plicht voor iedere Jood om een Touro-rol schrijven voor persoonlijk gebruik (Deworiem 31:19). Een Jood die een dergelijke rol niet zelf kan schrijven, kan daar voor die taak een specialist aanstellen: een Saufer. Deze Touro-rol mag hij zelfs in tijd van een ernstige crisis niet verkopen. Een dergelijke rol kan slechts worden verkocht om het salaris van de eigen Joodse godsdienstleraar te kunnen bekostigen uit de opbrengst van de verkoop of om de kosten van het eigen Joodse huwelijk mee te kunnen dekken
(Megilla 27a-b).

 

Het Seifer Touro dat gedurende de publieke godsdienstoefening in het openbaar wordt voorgelaajend, moet op perkament geschreven worden. Het perkament wordt gewonnen uit de huid van een ritueel rein dier. Een ritueel rein dier, is een schepsel dat niet expliciet door de Touro verboden is voor koosjere, Joodse consumptie. Deze diersoorten worden vermeldt in וַיִּקְרָא  11. De huid van een vis kan niet worden aangewend als perkament om Seifer Touro op te schrijven, ook niet als het om een reine vissoort gaat.

 

Het perkament voor een Seifer Touro, wordt op een speciale wijze geprepareerd. Met gal, kalk en andere chemicaliën die het leder duurzaam houdbaar maken (Megilla 19 A). De gal wordt vaak gewonnen uit urine. De ruwe huid wordt aan beide zijden afgeschraapt, waardoor een soort perkament ontstaat die wordt aangeduid als gewiel. Hierna wordt de huid gespleten, waarbij de buitenzijde of opperhuid wordt aangeduid als van superieure kwaliteit en wordt klaf genoemd.

                                                    

De klaf wordt meestens gebruikt om wetsrollen op te schrijven. De onderhuid wordt door de rabbijnen als inferieur beschouwd en doksostos (= δύσχιστος) genoemd. De doksostos wordt niet gebruikt bij het schrijven van een Seifer Touro.

 

De tekst van het Seifer Touro wordt geschreven op de buitenzijde of haarzijde van de gewiel en op de binnenzijde of vleeskant van de klaf (Babylonische Talmoed, Traktaat Sjabbes 79 B).

 

Elke pagina wordt gekwadreerd, en de lijnen werden getrokken met een stylus. Alleen de beste plantaardige zwarte inkt kan worden gebruikt, gekleurde inkt of vergulding van een Seifer Touro zijn niet toegestaan. De tekst wordt geschreven met een geslepen houten stokje of een ganzenveer.

 

De tekst bestaat uit vierkante, gekalligrafeerde Hebreeuwse karakters, naar voorbeeld van de masoretische tekst. De Saufer is het verboden om de tekst vanuit zijn geheugen op te schrijven. Het is religieus-wettelijk verplicht dat hij tijdens het schrijven een Touro-tekst voor zich op tafel heeft liggen (Sjoelchan Ngoreg, Orachojiem 32-36). De Saufer spreekt ieder woord uit alvorens hij het woord kalligrafeert. De individuele letters moeten zo worden geschreven dat een schooljongen eenvoudig de letters van elkaar kan onderscheiden.


De Marokkaanse rabbijn Moesa Ibn Miemoen of Maimonides schreef een Seifer Touro, op een ramshuid. Dat Seifer Touro bestond uit aaneen genaaide lappen perkament en mat 1366 vingerlengten, hetgeen overeenkomt met een lengte van circa 25 meter. Deze maten worden genoemd in de Babylonische Talmoed, Traktaat Babbe Basre 14A.

maandag 3 juli 2017

Mondiaal FNV verlegt focus


Door: Rabbijn Simon Bornstein


De FNV is met meer dan een miljoen leden de grootste werknemersorganisatie van ons land. Het vakbondswerk richt zich op drie hoofdthema’s: werk, zorg en inkomen. Sedert een jaar is een reeks kleinere vakbonden gefuseerd tot één grote vakbond. De FNV kent voor kleinere  thema’s speciale Netwerken op landelijk niveau, zoals de Netwerken Roze, Vrouw, ARBO en Wereldburgers FNV.

Mondiaal FNV is het onderdeel dat zich richt op een wereld die mensen- en arbeidsrechten beschermt en deze rechten in geval van schending herstelt door een dialoog tussen sociale partners en of staten en instituten waardoor een meer rechtvaardige en eerlijke verdeling van welvaart en inkomen gewaarborgd wordt.

In ‘Solidariteit in Kaart. Jaaratlas 2016’ zet FNV Mondiaal uiteen op welke wijzen zij bijdraagt aan economische groei waarvan iedereen profiteert en die leidt tot een eerlijker verdeling van inkomsten en welvaart. Mondiaal FNV doet dat door democratische, representatieve en onafhankelijke vakbonden en arbeidsorganisaties in staat te stellen om gewoon goed werk en bestaanszekerheid voor iedereen te bevorderen.

Uit de recent gepubliceerde Jaaratlas 2016 blijkt, dat Mondiaal FNV de fondsen van de FNV gedurende het jaar 2016 niet heeft ingezet voor projecten binnen de Palestijnse Authoriteit of Israël. Dit was in voorgaande jaren anders. Mondiaal FNV legde in 2016 haar focus op projecten in: Zimbabwe, Zuid-Afrika, Kenia, Burundi, Rwanda, Peru, Colombia en enige andere staten.

De FNV komt voort uit de NVV, die op haar beurt weer voortkwam uit een reeks kleinere vakbonden die sedert de zestiger jaren van de negentiende eeuw werden opgericht. Waaronder ook de Algemene Diamant Bewerkers Bond (ANDB) onder voorzitterschap van de befaamde Henri Polak.

De FNV is zich zeer bewust van haar Joodse wortels. Zo vertrok de jaarlijkse ‘Mars voor Echte Banen’ met ruim 7000 deelnemers op 01 mei 2017 vanaf de Dokwerker in het hart van de oude Jodenhoek in Amsterdam. 

Op de zelfde plaats herdenkt de vakbond met enige duizenden leden jaarlijks de Februari Staking die werd uitgeroepen tegen de deportatie van Joodse vakbondsleden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op 05 maart 2017 verklaarde de vice-voorzitter van de FNV tijdens de bijeenkomst ‘Solidair met Moslims’ in de grote Marokkaanse El Kabir Moskee in Amsterdam, dat de FNV nu en ook in de toekomst nauw samenwerkt met vakbonden binnen de Palestijnse Autoriteit en de Staat Israël. 

Alkmaar, eerste Portugees-Joodse begraafplaats




De in Amsterdam gevestigde Portugese Joden slaagden er niet in een begraafplaats in te richten in de omgeving van Amsterdam. 

Alkmaar dat de Portugese Joden in 1604 volledig gelijkstelt met de overige ingezetenen, stond hen in 1602 toe in Groet een begraafplaats aan te leggen. 

In 1614 kregen de Joden toestemming in Ouderkerk a/d Amstel een begraafplaats in te richten. Hier zijn de stoffelijke resten van de in Groet begravenen herbegraven.

Bronvermelding
D.F. Blom, Geschiedenis van de Joden in Middelburg in de spiegel van de (Kerk)geschiedenis 
(Brussel 1987), 43

zondag 2 juli 2017

Onbezorgde vakantie voor Arabische, Palestijnse en Israëlische patiëntjes

Op zondag 9 juli 2017 arriveren ongeveer 130 ernstig zieke kankerpatiëntjes en 50 vrijwilligers van Zichron Menachem uit Israël op Schiphol voor een bijzondere vakantieweek in Nederland.
Het gaat om jonge Palestijnse, Arabische en Israëlische kinderen met kanker, die, ongeacht huidskleur of achtergrond, naar Nederland worden overgevlogen met medische verzorgers. Het doel van deze vakantie is dat aan de kinderen een onvergetelijk, totaal (medisch) verzorgde en vooral onbezorgde week wordt geboden om even uit hun dagelijkse ellende te ontsnappen en even kind te mogen zijn, zoals wij hen dat zo gunnen.

Meer informatie, of voor het doen van donaties voor dit goede doel:
https://zomervakantie2017zmnl.wordpress.com




#BIJEENKOMST "#SOLIDAIR MET# ISRAËL"

Door: #Rabbijn #Simon #Bornstein ® Na de verschrikkelijke aanval op Israël hebben Joodse organisaties in Nederland, waaronder de Joodse Ge...