Parsje van de week: Wo'eiro

Parsje van de week: Wo'eiro
Sjemaus: 06:02-09:35
aanvang sjabbes 12 januari 2018: 16.35 uur
einde sjabbes 13 januari 2018: 17.44 uur
Rabbijn Simon Bornstein

 ----------------------------------------------------------------------------------

Wo'eiro, en Hij verscheen. De Eeuwige verscheen aan Mausje, door vier verschillende wijzen van goddelijke verlossing.

Hij belooft om de Bnei Jisroeil uit het land der verdrukking te voeren, hen te bevrijden uit de slavernij, hen te verlossen, en hen bij de berg Sinoj te zullen aanwerven als Zijn uitgekozen volk dat de opdracht krijgen zal om de wetten van de Tauro te na te leven. 

Daarna zal Hij de Bnei Jisro'eil naar het land brengen dat Hij aan de Aartsvaderen beloofde als eeuwig erfelijk bezit.

Uittocht der Joden

Mausje en Aharaun verschijnen herhaaldelijk voor het aangezicht van de leider in het land waar de Jehoediem als slaven worden gehouden, met het verzoek de Bnei Jisro'eil vrij te laten gaan. Hen terug te laten keren naar het land van hun voorouders. 'Laat Mijn kinderen gaan opdat zij Mij in de wildernis zullen dienen.'

De parsje somt alle makkaus uit de Gode op, die de Eeuwige uitstortte over het land om de leider te bewegen zijn slaven vrij te laten. Deze leider weigert voortdurend aan deze diepst gevoelde wens te realiseren, waardoor nieuwe makkaus volgen. 'Het hart van de  leider verhardde zich en hij weigerde zijn dienaren te lossen, zoals de Eeuwige aan Mausje beloofde.'

De parsje van de week leert ons dat iedere Jehoedi beschikt over een vrije wil. Iedere individuele Jehoedi beschikt over de vrijheid keuzes te kunnen maken. In Wo'eiro lezen we voor de eerste maal dat de leider niet zelf hardnekkig volhardt in zijn keuze om de Bnei Jisro'eil als slaven te behouden, maar dat de Eeuwige hem er toe beweegt hierin te volharden. Een voorbeeld daarvan vinden we in Sjemaus 10:11.

Het onderwerp van de mogelijkheid van de Joodse mens tot het vrij kunnen kiezen hoe zich te gedragen of hoe zich op te stellen heeft onze geleerden en commentatoren lang bezig gehouden.

Immers, wat nu wanneer de Eeuwige de veroorzaker is van de keuzes die een leider maakt als ware hij een passief vehikel van de Goddelijke wil, waaraan zou deze leider zich dan kunnen bezondigen? In een dergelijke casus kan worden verondersteld dat hij geen persoonlijke verantwoordelijkheid draagt en daarom ook onschuldig is.

De geleerden houden er verschillende opvattingen op na. Zo zou de leider zijn vrije wil tijdens de laatste vijf plagen door zijn Schepper ontnomen zijn als straf voor het verkeerde gebruik van zijn keuze vrijheid tijdens de eerste vijf van de tien plagen die over het land werden gebracht.

Een andere opvatting houdt dat God altijd naast de mens staat in al diens handelen, maar dat het individu het goddelijke aspect eerst erkent wanneer menselijk onverklaarbare zaken plaats hebben.

De leider handelde gedurende alle makkaus geheel vrij, maar gedurende de laatste vijf handelde de leider op zulke wijzen vreemd, dat dit slechts aan de goddelijke almacht kan worden toegeschreven.

Volgens Maimonides is het concept van de 'vrije wil' een basisidee van het Jodendom. 

Maimonides legt uit, dat wanneer de Jehoedi geen 'vrije wil' zouden hebben, de geboden en verboden geen doel of zin zouden hebben. Wij zouden dan zo handelen als dat door voorbestemming gereguleerd zou zijn, ongeacht welke wet toepasselijk zou zijn. 

 

In geval van predestinatie zou er geen enkele rechtvaardiging zijn voor bijvoorbeeld beloning voor de mens door de Schepper aangezien nog de zondaar, nog de rechtvaardige zelf een andere rol zou kunnen verkiezen te vervullen. 

Iedere Jehoedi heeft volgens het Jodendom de vrijheid zelf te kunnen kiezen. Deze keuzevrijheid hangt samen met de grote verantwoordelijkheid om iedere dag weer bewust te kiezen voor Joodse antwoorden en oplossingen voor situaties, dilemma's en levensvragen. 

Iedere Jehoedi beschikt volgens onze geleerden derhalve over een eigen 'vrije wil'.

Goed Sjabbes!